Czerwona Lista zabytków Dolnego Śląska

Maciej

Czerwona Lista Dolnośląskich Zabytków, to projekt informacyjny. W jego rezultacie powstanie dokument, który przyczyni się do popularyzacji tematu ochrony zabytków w naszym regionie. (Per analogie do "czerwonych list" zagrożonych gatunków, opracowywanych przez organizacje ekologiczne).

Pierwszym etapem projektu jest identyfikacja istotnych zabytków kultury materialnej, zagrożonych dewastacją bądź zniszczeniem oraz ich usystematyzowany opis. Służyć będzie temu specjalnie dedykowany blog: [link widoczny dla zalogowanych] oraz niniejszy wątek na forum. Zakończenie etapu nastąpi w momencie zgromadzenia liczby danych, uzasadniającej oddanie ich do analizy ekspertom.

W drugim etapie, przeprowadzone zostaną szczegółowe konsultacje z historykami sztuki, konserwatorami zabytków oraz specjalistami dziedzin pokrewnych. Powstanie dokument ("Czerwona Lista Dolnośląskich Zabytków") złożony z 2 części:
- krótkiej listy najcenniejszych dolnośląskich zabytków zagrożonych dewastacją bądź zniszczeniem (prawdopodobnie 10 pozycji), a także
- otwartego katalogu, zawierającego podlegający dalszym aktualizacjom spis zabytków zagrożonych dewastacją bądź zniszczeniem.

W trzecim etapie zajmiemy się promocją dokumentu, ze szczególnym uwzględnieniem krótkiej listy. Podejmiemy współpracę z mediami oraz partnerami społecznymi gotowymi zaangażować się w kampanię informacyjną. Katalog "czerwonej listy" aktualizowany będzie sukcesywnie.

Zapraszam do współpracy. Opis metodologii (uproszczonej, pozwalającej jednak na pewne uporządkowanie informacji) dokonywania wpisów na "czerwoną listę" znajduje się na blogu.

[link widoczny dla zalogowanych]

Ernst · Administrator

Wymienię moim zdaniem jeden z najciekawszych obiektów w moim regionie, kościół ewangelicki w Jędrzychowie (gmina Polkowice, powiat polkowicki).

[link widoczny dla zalogowanych]

Źródło zdjęcia: [link widoczny dla zalogowanych]

Obiekt wpisany jako:

kościół ewangelicki (d. zamek), XV, 1756, 1884, nr rej.: 797 z 16.02.1960

Klasa obiektu

Średnia (2). Obiekt ten posiada rzadkie i interesujące walory architektoniczne - połączenie formy dawnego zamku i kościoła ewangelickiego. Zabytek składa się na neogotycką dzwonnicę (1884 r.), oddzielną część świątynną (XVIII w.) z dachem o konstrukcji mansardowej, część podziemną obejmującą krypty i grube, kamienne mury otaczające całe założenie.

Zagrożenie dalszą dewastacją

Duże (3). Obiekt fatalnie zabezpieczony - nieustanie narażony na penetracje i dewastacje. Brak interwencji i zainteresowania właściciela.

Potencjał marketingowy

Średni (2). Obiekt można zaadoptować na cele usługowe bądź kulturalne.

Suma punktów

7 - obiekt wymaga natychmiastowego zabezpieczenia i renowacji.

Maciej

Nie nadążam publikować. Wink

Ale to bardzo, bardzo OK.

Będziemy musieli popracować jeszcze nad spójnością ocen. W tej chwili obiekty zgłaszają 3 różne osoby, a wpisy publikowane są bez większej ingerencji redakcyjnej. Dlatego oceny potencjału poszczególnych zabytków mogą nam się "rozjeżdżać" jeszcze na tym etapie. Ale nie ma się czym przejmować. Pewne doprecyzowania są nieuniknione. Siądziemy nad tym mając opisane 20-30 pierwszych zabytków. Wtedy będzie można zacząć myśleć o wyjściu poza blogosferę.

Maciej

Nasza inicjatywa spodobała się forumowiczom z Sosnowca:
[link widoczny dla zalogowanych]

Jak i redaktorowi serwisu zabytkidolnegoslaska.com.pl (link z opisem na stronie głównej - poniżej aktualności, powyżej filmiku):
[link widoczny dla zalogowanych]

Pozdrawiamy Sosnowiec i miłośników dolnośląskich zabytków! Smile

Maciej

Wyjaśniła się tajemnica rekordowej oglądalności naszego bloga w ostatnich dniach. Wśród "polecanych blogów" serwisu blox.pl jesteśmy na pierwszym miejscu! (zaobserwowane 12 maja)

[link widoczny dla zalogowanych]

Ernst · Administrator

Czuję się zachwycony tym faktem Very Happy

!

Maciej

Na ciekawą rzecz jeszcze trafiłem:
[link widoczny dla zalogowanych]
czerwona lista światowego dziedzictwa UNESCO

Nawet sobie nie wyobrażam, ile mogłoby dobrego zdziałać umieszczenie tam choćby jednego zabytku z Dolnego Śląska. Niewykluczone, że za wysokie progi. Choć z drugiej strony... Jak znam życie, to nikt nawet nie próbował.

Ernst · Administrator

To by było naprawdę wspaniałe Crying or Very sad

.

Tymczasem po raz kolejny zostaliśmy zauważeni: [link widoczny dla zalogowanych] .

Maciej

Znalazłem trochę danych statystycznych - po lekkim szlifie, będzie można wykorzystać to np. choćby na stronie internetowej. (Nie wiem, czy wklejam to w odpowiedni wątek.)

Na Dolnym Śląsku znajdują się 7 974 obiekty nieruchome wpisane do rejestru zabytków (dane po podst. KOBiDZ z dnia 31.12.2009). To 12,45% wszystkich zabytków nieruchomych w Polsce (w całym kraju jest ich 64 027). Liczba ta robi wrażenie, ponieważ województwo dolnośląskie to raptem 6,18% powierzchni całego kraju (19 946 km kw.) oraz 7,5% jego ludności (2mln 878 tys.).

Mamy najwięcej zabytków spośród wszystkich województw. Na drugim miejscu plasuje się woj. wielkopolskie (6 854), a na trzecim mazowieckie (6 249). Oba są znacznie większe od woj. dolnośląskiego (wielkopolskie 29 826 km kw., a mazowieckie 35 558 km kw.), co tym mocniej ilustruje zagęszczenie zabytków w naszej części kraju. Zbliżone rozmiarem do Dolnego Śląska w jego obecnych granicach administracyjnych, są województwa łódzkie i pomorskie. W łódzkim zabytków nieruchomych jest 2 515, a w pomorskim 2 944. Bez cienia przesady można zatem powiedzieć, że koncentracja zabytków na Dolnym Śląsku przekracza 200% krajowej normy.

Na 419 zamków w Polsce, 100 znajduje się na Dolnym Śląsku. Mamy najwięcej w kraju pałaców (488), zabytków sakralnych (1404), mieszkalnych (2124), publicznych (583) i przemysłowych (311). W kategoriach założeń urbanistycznych, założeń obronnych, zabytków folwarcznych oraz zieleni, znajdujemy się w ścisłej krajowej czołówce. Jedynie w kategoriach cmentarzy i dworów Dolny Śląsk zajmuje pozycję... Gdzieś w środku stawki.

Większość dolnośląskich obiektów wpisanych do rejestru zabytków utrzymana jest w przyzwoitym stanie. Jednak ze względu na ich liczbę oraz lata zaniedbań (dotyczących szczególnie obiektów postrzeganych jako obce kulturowo), sytuacja staje się coraz poważniejsza. Zgodnie z danymi opracowanymi przez Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków (KOBiDZ), ponad 2 tysiące dolnośląskich obiektów wpisanych do rejestru zabytków wymaga remontu kapitalnego.

Jak sobie z tym poradzimy? Przyszłe pokolenia kiedyś nas z tego rozliczą.

Jeśli nasz projekt ułatwi przepływ informacji o zabytkach, zainspiruje kogokolwiek, sprowokuje debatę, lub stanie się choć raz użytecznym argumentem w dyskusji nad ochroną zabytków... To warto go realizować.

Ernst · Administrator

Żywię ogromną nadzieję, że nasze działania wywrą jakiś wpływ na smutną sytuację reliktów śląskiej kultury.

Abyśmy nie byli gołosłowni i polityczni z pojęciem "Dolny Śląsk", myślę że powinniśmy rozszerzyć za jakiś czas Listę o zabytki terenów obecnego województwa lubuskiego (do rejonu Zielonej Góry) i opolskiego (Brzeg, Namysłów). Bynajmniej, wszystko po kolei, bo się bałagan narobi.

Maciej

Czerwona Lista na chwilę obecną (w nawiasach suma punktów dla każdego obiektu):

Fabryka instrumentów muzycznych (DEFIL) w Lubinie (7)
Baszta Bluszczowa w Lubinie [8]
Pałac w Siedlcach [8]
Pałac w Krzeczynie Wielkim (6)
Pałac w Luboradzu (7)
Młyn Maria (7)
Pałac w Parchowie (7)
Szpital Zakonu Kawalerów Maltańskich w Mokrzeszowie (6)
Wieża widokowa na Wzgórzu Fryderyka (6)
Blockhaus nr 2 w Głogowie (6)
Pałac i folwark Białobrzezie (7)
Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rapocinie (7)
Wiatrak w Buszkowicach (6)
Zamek Gryf [8]
Pałac w Krzydłowicach [8]
Pałac w Jakubowie (7)
Pałac w Skale (7)
Nowy cmentarz żydowski we Wrocławiu (7)
Pałac w Suchej Górnej (4)
Tradytor kolejowy w Głogowie (7)
Pałac w Żelaznym Moście (6)
Wiatrak w Polkowicach (6)
Fort Gwiazda (Fort Stern) [8]
Wiatrak w Pietrzykowie (5)
Pałac w Kluczowej (5)
Kościół ewangelicki w Żeliszowie (7)
Zamek w Gościszowie [8]
Zamek Niesytno w Płoninie [8]
Pałac w Chocianowcu (6)
Bastion Ceglarski we Wrocławiu (7)
Zamek Rajsko w Zapuście k. Leśnej [8]
Portowy magazyn drobnicowy we Wrocławiu (7)
Zamek Lenno w Łupkach k. Wlenia (6)
Turm Reduit w Głogowie (7)
Pałac w Bożkowie (7)
Teatr im. Andreasa Gryphiusa w Głogowie [8]
Ruina kaplicy szpitala Bethenien (5)
Wieża mieszkalna w Dalkowie (6)
Kościół ewangelicki w Jędrzychowie (7)
Opactwo cystersów w Lubiążu [8]

Wpisanych mamy w tej chwili 40 obiektów. 10 z nich uzbierało najwyższą liczbę punktów i moglibyśmy rekomendować je do "shortlisty". Liczba punktów nie jest oczywiście prostą oceną klasy zabytku, ale wypadkową takich czynników jak również jego potencjał marketingowy, czy zagrożenie dalszą dewastacją.

Jeżeli chodzi o weryfikację wpisów, to już teraz widzę, że należałoby chyba podnieść o 1 klasę obiektu dla Pałacu w Kluczowej (dzieło Schinkla). Zastanawiałem się też nad wniesieniem dodatkowej kategorii - "stopień dewastacji". - Ale to do przemyślenia.

Obecna "shortlista" (przydałaby się na nią mniej potoczna nazwa) kształtuje się tak (wpisując w kolejności alfabetycznej):

Baszta Bluszczowa w Lubinie [8]
Fort Gwiazda (Fort Stern) [8]
Opactwo cystersów w Lubiążu [8]
Pałac w Krzydłowicach [8]
Pałac w Siedlcach [8]
Teatr im. Andreasa Gryphiusa w Głogowie [8]
Zamek Gryf [8]
Zamek Niesytno w Płoninie [8]
Zamek Rajsko w Zapuście k. Leśnej [8]
Zamek w Gościszowie [8]

Myślę, że pora aby skonsultować się z kilkoma specjalistami. Zastanawiałem się ostatnio nad tym, co najsensowniej wyglądałoby w druku bądź na portalu. I przyszedł mi do głowy pewien pomysł. Idealnie byłoby, gdyby poprosić specjalistów związanych z tymi obiektami aby:
a) powiedzieli kilka zdań na temat "swojego" zabytku - opisy obiektów z shortlisty kierowane do mediów byłyby wówczas dużo bardziej wartościowe i atrakcyjne;
b) wygłosili krótką opinię, czy kilka uwag na temat naszego projektu (nie musi to być laurka) - taki zbiór wypowiedzi w konwencji "powiedzieli o nas" byłby przydatny na etapie starań o patronaty medialne.

Wiem już jakie osoby poproszę o wypowiedzi na temat Niesytna i zamku w Gościszowie. Pozostali... Oto właśnie jest pytanie na ten moment...

Maciej

Publikacja o liście z powiatu świdnickiego:
[link widoczny dla zalogowanych]

Mam już 2 opisy zabytków pióra zewnętrznego specjalisty. Będzie można namawiać media lokalne do ich publikacji. Trzeba jeszcze zorganizować kolejne opisy - wtedy będziemy mogli zaproponować cykl artykułów.

Maciej

Publikacja na stronie gminy Dobromierz:
[link widoczny dla zalogowanych]

Trzymamy kciuki za wiatrak w Dobromierzu! Smile

Maciej

Otrzymaliśmy na "czerwonej liście" informację (w formie urwanego komentarza do wpisu), że pałac w Kluczowej stracił dach. Gdyby ktoś przejeżdżał w pobliżu, prosiłbym o zrobienie zdjęcia.

Maciej

Jutro na legnica.naszemiasto.pl i w drukowanej wersji legnickiej mutacji Gazety Wrocławskiej powinien być artykuł ze wzmianką o czerwonej liście. Nie wiem dokładnie co napiszą, ponieważ dziennikarz nie autoryzował ze mną niczego (tylko rozmowa tel.).

Edit: no i napisali:
[link widoczny dla zalogowanych]

O liście wspomina też Wirtualna Polska:
[link widoczny dla zalogowanych]

Edit2: Publikacja to oczywiście w głównej mierze zasługa Ernsta, który opisał tak szczegółowo obszar dawnego województwa legnickiego. Mam nadzieję - że do powtórzenia w kolejnych rejonach.